Con chó lời nguyền

“Con chó gia tộc Baskerville” là một tác phẩm kinh điển, bậc thầy về nghệ thuật truyện trinh thám. Một con chó săn hoang dã, dữ tợn được Stapleton mua và nhốt kỹ trên đồng lầy hoang, trừ những khi cần phải thả ra để giết Sir Charles, Selden, và (gần như) Sir Henry. Tiếng tru khiếp đảm và dáng vẻ huyền thoại mang bộ lông phát sáng (bởi chất lân tinh- phốt pho) đã dưỡng nuôi truyền thuyết bí ẩn của gia đình thật sinh động và thuyết phục.

Chủ đề chính đương nhiên là giải phá một âm mưu giết người và ngăn chặn tội ác, sau đó mở rộng thành các chủ đề về tội phạm, bảo vệ sinh mạng và phá án. Trong tiểu thuyết, tội phạm được thực hiện bởi các thế lực tà ác (hoặc được cho là siêu nhiên), đặc biệt theo cách thức Stapleton gây án. Được thúc đẩy bởi một tham muốn về tiền bạc và quyền lực, hắn ta sẵn sàng hủy diệt những người xung quanh mình nhẹ nhàng như giũ bỏ chiếc lá bám trên vai áo. Selden là một ví dụ về tội phạm ở bậc thấp thường hơn. Anh ta cũng đã phạm tội giết người, nhưng có nhiều lý do khác nhau khiến ta thấy rằng anh ta dường như không tệ lắm, do đó câu chuyện gợi mở cho chúng ta rằng có nhiều giai tầng tội phạm khác nhau.

Vai trò chính của Holmes trong câu chuyện là bảo vệ cái tốt không để cho tà ác xâm phạm; đó là lý do tại sao Holmes được Mortimer tín nhiệm và Sir Henry đã thuê để đảm bảo an toàn sinh mạng của ngài trước hiểm họa từ lời nguyền Baskerville. Holmes cũng rất lo lắng cho Watson, anh hỏi nhiều lần cho chắc rằng Watson đã không quên lời dặn lúc nào cũng phải thủ khẩu súng lục trên người. Một trong những khoảnh khắc ấn tượng nhất của chủ đề bảo vệ tính mạng là khi Watson và Holmes nghe tiếng chó săn đuổi Selden và sau đó, nhìn thấy cơ thể bị biến dạng, oằn oại của người tù vượt ngục này, cả hai lầm tưởng đó là Sir Henry. Chúng ta dễ hiểu trong khoảnh khắc đó tại sao Holmes quẫn trí tột độ khi nghĩ rằng khách hàng của mình đã chết, vì trong trường hợp đó vụ án xem như thất bại cả khi họ bắt được Stapleton. Bởi sự chú mục rất mực của Holmes vào phá án và bản chất thể loại truyện trinh thám, rõ ràng việc phát hiện cơ chế thật của tội phạm là một chủ đề quan trọng. Cơ chế này cũng bao gồm sự sắp đặt chồng chéo giữa tội phạm và khoa học, và, với một chừng mực ít hơn, dòng họ gia đình. Có thể khái quát nói về nhân vật Holmes rằng một thám tử phải nhận thức được nhiều và sâu về thế giới như bất kỳ một nhà khoa học nào, và chính gã Stapleton, một nhà tự nhiên học, đã phạm tội giết người. Dòng tộc gia đình cũng đóng một vai trò vì tạo ra sự kết nối giữa Stapleton và Sir Henry, nhờ đó thông qua những thông tin về quan hệ huyết thống mà cuối cùng tìm ra (động cơ thật của chuyện giết người).

Bầu không khí trong câu chuyện có thể tóm gọn trong cụm từ “xám xỉn và ảm đạm”. Lâu đài Baskerville đã hiển thị là một nơi buồn tẻ ngay từ đầu và bối cảnh nền vùng đầm hoang càng củng cố những cảm xúc trơ quạnh, hắt hiu với đất sình lầy, mưa và sương mù. Ngoài ra còn mối đe dọa của con chó ma, thỉnh thoảng hú tru lên rùng rợn. Khắp nơi bàng bạc một nỗi sợ thấm thía, mơ hồ trong tâm trí những người dân cư ngụ trong miền. Vào đầu câu truyện, cuốn sách tạo cảm giác rằng Holmes có thể không giải quyết được vụ án. Khi những nỗ lực để lấy thêm thông tin của Holmes thành xôi hỏng bỏng không và bản thân anh ta thừa nhận đang đối mặt một đối thủ xứng đáng, bí ẩn và cao tay. Tuy nhiên, khi Holmes dần hồi nắm lại lợi thế ngày càng lớn về vụ án, trạng thái cảm xúc chính là sự vội vã, sự cần thiết giải quyết vụ án trước khi Stapleton ra tay thêm một lần nữa.

Trong suốt vụ án, tất cả mọi người, ngoại trừ Holmes, gần như có cùng suy nghĩ, ít nhất trong một khoảng thời gian, rằng con chó là một thế lực siêu nhiên. Chính mỗi Holmes là người tiếp cận gần nhất bản chất vụ án khi anh ta nói (vào lúc khởi điểm vụ án) rằng trong khi nhiều lần đã đấu tranh với tà ác, nhưng cách tiến hành tội ác bằng cách lồng ghép vào nó một động lực siêu nhiên, dựa vào một điều mê tín lưu truyền như thế này thật sự là “quá hớp” đối với Holmes. Cuối truyện, Holmes chứng minh không có một thế lực siêu nhiên nào cả mà chỉ là sản phẩm từ trí khôn thâm hiểm của con người. Một điều thú vị là cả những người làm công việc khoa học (như bác sĩ Mortimer) cũng tin rằng các động lực truyền thuyết, lời nguyền huyễn hoặc là có thật. 

Một số khía cạnh lịch sử khác của tiểu thuyết này bao gồm việc nhấn mạnh sự kế thừa giòng tộc, về mãnh lực của đồng tiền và quyền lực, sự tương phản giữa cuộc sống nông thôn và đô thị, cùng vai trò ngày càng quan trọng của khoa học. Nên nhớ nhiều khái niệm trong số này không phải là các tính năng mới của cuộc sống vào thời điểm đó. Cuộc cách mạng công nghiệp đã đem lại nhiều điều khai sáng cho tâm thức mê tín thần bí cổ truyền, đặc biệt khơi sâu nhận thức về dã tâm tàn độc khi con người theo đuổi tiền bạc.
Click trên ảnh để sang trang câu chuyện

TÓM TẮT

Ngày nọ từ vùng quê Devonshire, bác sĩ Mortimer lên Luân Đôn tìm gặp Sherlock Holmes và bác sĩ Watson tại số 221 phố Baker. Tại đây ông cho họ đọc một tư liệu lưu truyền trong gia tộc Baskerville, nói về cái chết của Sir Hugo Baskerville, một con người tàn nhẫn và độc ác, được tin là đã bị một con chó săn ma quái trên vùng đầm lầy xé nát cổ họng và đền tội bằng một cái chết bi thảm. Gần đây, truyền thuyết lại xôn xao lên trong vùng lần nữa khi người hậu duệ Sir Charles Baskerville, người bạn cũng đồng thời là hàng xóm của bác sĩ Mortimer, đã chết một cái chết dường như trong hoàn cảnh tương tự cụ tổ xưa, cho thấy lời nguyền đã sống lại. Mortimer rất lo cho sự an toàn của người thừa kế tiếp theo đến từ Canada này. Sir Henry Baskerville sẽ đến London ngày hôm sau, rồi kế sẽ đi tiếp về tiếp quản lâu đài gia tộc Baskerville ở hạt Devon. Mortimer cũng miêu tả một số người hàng xóm trên vùng đầm lầy, gồm ông Stapleton với cô em gái, ông Frankland và cô con gái.
Hôm sau, bác sĩ Mortimer đưa Sir Henry Baskerville đến gặp Holmes. Sir Henry đưa Holmes xem một lá thư nặc danh, cảnh báo ông nên tránh xa vùng đầm lầy quanh lâu đài Baskerville. Holmes phát hiện ra vị khách quý tộc này đang bị theo dõi. Mặc dù câu chuyện rất cuốn hút Holmes, anh có vài chuyện bận và tiến cử Watson đi thay anh, vừa làm người quan sát vừa bảo vệ ngài Henry. Watson tháp tùng Sir Henry Baskerville về lâu đài Baskerville, ngày ngày vẫn đều đặn viết các thư phúc trình báo cáo lại cho Holmes những gì anh phát hiện và quan sát được. Bấy giờ, vùng hoang địa có lệnh giới nghiêm ban đêm, vì tên Selden, người tù khét tiếng mang án sát nhân, vừa trốn khỏi nhà tù Princetown hiện đang lẩn tránh trên vùng đầm lầy. Ngoài sự hiện diện của Selden trên vùng đầm lầy, còn có khả năng con chó săn truyền thuyết đã trở lại.

Một hôm khi từ bưu cục hạt Devon về, Watson bị cô Stapleton nhận nhầm là Sir Henry, cảnh báo anh nên rời khỏi hạt Devon ngay. Riêng Sir Henry thì sau đó, khi gặp cô, đã bị hớp hồn và choáng ngộp bởi vẻ đẹp và tính cách cô gái nông thôn. Một buổi khi Sir Henry và cô Stapleton đang nói chuyện tình yêu, đột nhiên Stapleton xuất hiện trên đỉnh đồi lớn tiếng la mắng Sir Henry. Sau đó Stapleton ân hận việc đã xử sự quá trớn nên tìm đến lâu đài Baskerville viếng và xin Sir Henry bỏ qua sự hồ đồ. Satapleton mời Sir Henry qua nhà hắn ăn tối và Sir Henry vui vẻ nhận lời.
Thời gian này, Watson đặc biệt chú ý hành vi của viên quản gia Barrymore và vợ ông này. Đêm đầu tiên, Sir Henry và Watson nghe tiếng một người phụ nữ khóc văng vẵng trong đêm. Sáng lại, họ thấy bà Barrymore mắt đỏ hoe. Watson và Sir Henry bàn nhau rình Barrymore. Cách vài đêm sau đó, Watson bắt gặp Barrymore lén lút đặt ngọn nến vào cửa sổ tầng hai, họ xông đến bắt quả tang viên quản gia. Trước việc đổ bể, Barrymore và vợ đành thừa nhận ông đang làm mật hiệu liên lạc với Selden, kẻ sát nhân. Barrymore có điều khó xử vì Selden chính là em ruột của vợ. Liền sau đó Sir Henry và Watson cùng tức tốc băng đêm ra đến tận đầm lầy nơi có ánh đèn tín hiệu để bắt Selden, nhưng họ không thành công. Trong quá trình vây bắt, Watson chợt nhận thấy hình dạng con người cao và mảnh khảnh lấp ló trên đỉnh đồi. Watson suy luận đây có thể là người đã gởi thư nặc danh cảnh báo Sir Henry lúc ở London. Watson quyết định lùng tìm người này để biết ý định thật của anh ta.