Bệnh Parkinson hiểm họa chờ đợi sau tuổi 50

Hơn 16 năm qua tỷ phú Bill Gates mắc căn bệnh Parkinson với lo lắng rằng ông có thể bị tàn phế. Trong 1 cuộc phỏng vấn trên kênh truyền hình CBS News, Bill Gates cho biết từ lâu ông không nói với ai về bệnh Parkinson của mình, cả với con cái, vì ông sợ rằng sự thật đó làm chúng hoảng sợ.

Theo Phó giáo sư tiến sĩ Nguyễn Hữu Công, Phó chủ tịch Hội Thần kinh học TPHCM, cần phân biệt rõ hội chứng Parkinson với bệnh Parkinson. Hội chứng Parkinson là tập hợp các biểu hiện run lắc bất thường của tứ chi, giảm vận động, đờ cứng, cùng tư thế đi đứng  bất thường. Những biểu hiện này gặp phải sau viêm não, tai biến mạch máu não, hay do dùng thuốc điều trị tâm thần kéo dài... Còn bệnh Parkinson là một bệnh tự phát, do diễn biến thoái hóa bên trong hệ thần kinh, không có căn nguyên cụ thể nào. Tuy nhiên, dạng thường gặp nhất của hội chứng Parkinson là nơi bệnh Parkinson. 

Bác sĩ Công giải thích rằng, trong não có một chất gọi là dopamine, do các tế bào não sản sinh ra. Đây là chất dẫn truyền tín hiệu thần kinh từ tế bào này sang tế bào khác trong não, giúp não chỉ huy và kiểm soát các cử động bắp thịt ở chân tay và mặt. Bệnh Parkinson tiên phát do những tế bào sản sinh ra dopamine suy thoái và chết dần. Điều này xảy ra nơi một pvùng rất nhỏ của não gọi là chất đen. Khi thiếu dopamine, não mất sư chỉ huy vận động cơ bắp bình thường, dẫn đến biểu hiện bệnh. Đến nay khoa học vẫn chưa tìm ra tại sao các tế bào não sản sinh ra dopamine lại bị thoái hóa và chết, cũng chưa biết tại sao chỉ một số người mắc bệnh Parkinson, còn những người khác lại không bị. Bác sĩ Công cảnh báo, "Mặc dù không phải loại bệnh nguy hiểm chết người, nhưng nếu chậm điều trị, người bệnh Parkinson có thể gặp những hệ lụy nặng nề. Người ta đã thống kê, nếu không điều trị thì 61% trường hợp bị Parkinson sẽ tàn phế hoặc chết sau 5 tới 9 năm; sau mười năm, tỷ lệ này là 80%..." 

Bệnh Parkinson thường bắt đầu lúc trên 60 tuổi, tuy nhiên có khoảng 10% số trường hợp khởi bệnh trước 50 tuổi. Hiện trên thế giới có hơn 6,3 triệu người mắc bệnh.

Biểu hiện rất hay gặp của hội chứng Parkinson là run lắc với tần số rất cao ở cả tay lẫn chân. Lúc mới mắc bệnh thường chỉ run một tay, sau vài tháng, vài năm, sẽ bị run ở cả hai tay. Cũng có người bị run môi hay cằm. Tuy vậy, vẫn có gần 15% trường hợp không bao giờ run, người bệnh rất khó khởi động các thao tác, mọi việc đều làm rất chậm chạp, ngồi vào ghế, đứng dậy cũng khó khăn, xoay trở hay đi đều dễ té, giọng nói nhỏ và khó nghe, ít biểu lộ cảm xúc, rối loạn giấc ngủ, thường trầm cảm và lo âu, đau mình, mệt mỏi. Về sau lạI còn nuốt khó và rối loạn trí nhớ.

Thuốc cơ bản để điều trị bệnh Parkinson là Levodopa. Nếu đúng bị Parkinson, thuốc sẽ có tác dụng rất tốt và kéo dài vài năm. Tuy nhiên nếu dùng liều cao và kéo dài, có thể gây những tác dụng bất lợi. Do vậy, thầy thuốc thường khuyên bệnh nhân đừng vội dùng thuốc này, nhất là người trẻ. Trường hợp đã dùng rồi thì đừng vội tăng liều. Thời gian đầu nên dùng đơn độc, về sau dùng phối hợp với một số thuốc khác. Ngoài ra, nên tập thể dục nhiều, càng vận động thì bệnh càng đỡ nặng.

Khi bệnh đã nặng, thuốc không công hiệu nữa, thì có thể xem xét điều trị bằng phẫu thuật. Hiện có hai kiểu phẫu thuật chữa Parkinson: gây phá hủy một vài cấu trúc nhỏ trong não, và đặt điện cực kích thích vào sâu bên trong não. Ở Việt Nam chưa phổ biến các kỹ thuật này.