Đối với sức khỏe người cao tuổi, càng về già,
từng bộ phận trong cơ thể đều càng trở nên lão hóa, suy yếu đi. Dưới đây là một số
điều cần lưu tâm đề phòng trong sinh hoạt hàng ngày của người từ trung niên trở đi, vì trong sinh hoạt ngày thường luôn ẩn chứa những hiểm họa bất ngờ trong từng chuyển dịch người cao tuổi thực thi, cần phải hết sức lưu ý.
1. Không nên tập luyện
lúc sáng sớm:
Người ta thường quan điểm
rằng tập luyện vào buổi sáng tốt cho sức khỏe vì hấp thu nhiều khí trời trong
lành. Điều này không đúng, vì từ 4-6 giờ sáng theo quy luật đồng hồ sinh học,
lúc này thân nhiệt của người già đang tăng cao, huyết áp cao, sự giải phóng chất
nội tiết tố thượng thận cũng cao gấp 4 lần buổi tối. Do đó nếu vận động mạnh,
chạy hoặc đi bộ nhiều nhỡ khi gặp gió hàn lạnh, tim dễ ngừng đập. Đã có không
ít cụ đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch
máu não, đột quỵ luôn. Tốt nhất là nên tập vào chiều tối, tuy không khí không
được trong lành như sáng sớm nhưng lại an toàn hơn nhiều.
2. Đang ngủ không nên trở
dậy vội vàng:
Thần kinh người có tuổi
đã chậm lục đi rồi, không linh lẹn được như hồi thanh xuân, cho nên cần tránh
những động tác nhanh cấp. Đang ở tư thế nằm mà muốn dậy đi tiểu hoặc do ai gọi
thì nên từ từ, vì nhanh cấp dễ làm huyết áp tăng đột ngột, dẫn đến đứt mạch máu
não. Nên tập khi đang ngủ đột nhiên có việc cần dậy thì làm từ từ theo 3 bước,
mỗi bước khoảng nửa phút.
Bước 1: Khi tỉnh giấc hãy nhắm
mắt lại nằm thêm nửa phút.
Bước 2: Ngồi dậy tại giường nửa
phút xoa tay, xoa chân.
Bước 3: Cho hai chân chạm đất
hoặc chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy đi.
3. Không nên ngoái đầu một
cách đột ngột:
Người già mạch máu thường
xơ cứng, thành mạch dày hẹp và đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về
phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch vốn đã hẹp bị chèn ép lại càng hẹp
hơn cộng thêm thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu
lưu thông chậm làm não thiếu máu cục bộ, thiếu ôxy nên bị choáng, hoa mắt,
chóng mặt, có người đã bị ngã. Vậy đang đứng hoặc đang đi có ai gọi từ phía
sau, chớ có quay ngoắt đầu lại ngay mà nên quay chầm chậm. Tốt nhất là xoay cả
người lại, tránh chỉ quay đầu.
4. Không nên đứng co một
chân để mặc quần:
Xương của người già thường
bị xốp do thiếu canxi. Nếu không bị xốp thì xương cũng giòn. Khi mặc quần mà đứng
co chân để xỏ từng chân vào ống quần dễbị ngã do mất thăng bằng hoặc do vướng
vào quần. Người cao tuổi đã ngã thì dễ gãy xương, dập xương. Khi mặc quần tốt
nhất là nên ngồi trên ghếhoặc trên giường. Trong nhà tắm nếu không có chỗ ngồi
thì phải dựa mông vào một bên tường để giữ thăng bằng cho khỏi ngã. Nhiều người
bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân mặc quần.
5. Không nên quá ngửa cổ
về phía sau:
Có lần một ông già đã về
hưu cạnh nhà tôi, sức khỏe tốt, khi ăn tối xong ngồi nghỉ trên ghế tựa có lẽ do
mỏi cổ nên ông đã ngửa cổ về phía sau hơi quá nên bị xỉu luôn. Khi con cháu biết
thì nửa người bên phải của ông đã bị liệt, nước mũi nước dãi chảy ròng ròng và
không nói được nữa, phải đưa ngay vào viện. Trường hợp này là do gần mạch máu
nơi cổ có nhiều đốt xương, bình thường giữa các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng
về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc cạnh. Khi ngửa cổ ra
phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc cạnh đó làm tổn thương đến mạch
máu, hạn chế lượng máu đưa lên não gây ra thiếu máu não làm ngất xỉu. Vì vậy,
người già khi ngồi ghế tựa không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.
6. Không nên thắt dây
lưng quá chặt:
Vùng bụng quanh dây lưng
là nơi gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng mà thắt
chặt quá sẽ chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, đoạn trực tràng gần
hậu môn có thể dễ bị lòi ra ngoài khi đi đại tiện mà ta thường gọi là lòi dom.
Dây lưng thắt chặt, dạ dày, ruột non luôn ở trạng thái chịu sức ép ảnh hưởng xấu
đến tiêu hóa. Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng và tốt nhất là dùng dây đeo
quần qua vai, tiếng Pháp gọi là Bretel (bờ rơ ten). Bình thường ở nhà chỉ nên mặc
quần ngủ lồng chun không nên mặc quần âu cứ phải thắt dây lưng làm bụng luôn bị
gò bó.
7. Khi đi đại tiện không
nên rặn quá mức:
Táo bón là hiện tượng thường
gặp ở người già. Tâm lý khi đi đại tiện không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh
nên thường muốn rặng mạnh để đi cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức, mặt mũi đỏ gay
rất nguy hiểm. Các khảo nghiệm về y học đã cho biết khi rặn mạnh dễ giãn tĩnh mạch
ở hậu môn gây chảy máu nhưng điều quan trọng hơn là huyết áp sẽ tăng có thể dẫn
tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Để đỡ phải rặn khi đi ngoài, người
già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.
8. Không nên nói nhanh,
nói nhiều:
Một số nhà khoa học Mỹ
phát hiện khi ta nói chuyện bình thường dù chỉ là chuyện vui nhẹ nhàng, các tế
bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học
với 100 người mỗi người đọc 2 trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết
quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người
đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì lập tức huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng
khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm xuống. Qua đó ta thấy
người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh
tim mạch, bị huyết áp càng phải nói chậm, nói ít.
9. Không nên xúc động:
Đối với người già mạch
máu đã lão hóa nếu xúc động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ
tim và đứt mạch máu não. Do đó, người già không nên xúc động tránh mọi sự tức
giận, buồn phiền mà cần sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện,
ảnh hưởngđến tâm lý, sức khỏe.
Có một câu nói rất hay:
"Đừng để chết vì thiếu hiểu biết". Vì thật ra đã có rất nhiều người
chết vì thiếu hiểu biết kể cả những người còn trẻ. Qua sự hiểu biết ít ỏi của bản
thân, qua kinh nghiệm cuộc sống và qua tham khảo các tài liệu y học mới nhất của
nước ngoài mong rằng với bài viết ngắn này sẽ giúp các bậc cao niên sống lâu, sống
khỏe, sống vui tăng thêm nhiều tuổi thọ.